Wraz z rozwojem biznesu często pojawia się potrzeba zmian w strukturze organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa. Mogą one przyjmować postać łączenia, podziału lub przekształcenia spółek. Procesy te przebiegają na nieco innych zasadach w spółkach osobowych i kapitałowych. W najnowszym artykule z cyklu M&A. Fuzje i przejęcia przedstawiamy podstawowe informacje dotyczące połączenia spółek kapitałowych.
Kiedy warto rozważyć połączenie spółek?
Prowadzenie każdej spółki wiąże się z konkretnymi obowiązkami księgowymi i sprawozdawczymi, dotyczącymi każdego podmiotu indywidualnie. Bywa zatem, że zaplanowana na wstępie struktura biznesowa, zakładająca założenie kilku osobnych, wyspecjalizowanych spółek, w dłuższej perspektywie okazuje się nierentowna.
W toku prowadzenia działalności zdarza się również, że spółka, chcąc rozszerzyć zakres prowadzonej działalności, nabywa udziały lub akcje w innych spółkach. Tak nabyta spółka zależna może w dalszym ciągu funkcjonować jako odrębny podmiot, kontrolowany przez spółkę dominującą. Jednak może też okazać się, że taki układ będzie rodził problemy organizacyjne i nadmierne obciążenia sprawozdawcze.
Rozwiązaniem na tego rodzaju trudności może się okazać połączenie spółek, skutkujące sukcesją uniwersalną. W tym procesie można w prosty sposób połączyć spółki w jeden podmiot, zachowując przy tym ich dotychczasowy zespół, kontrahentów i wszystkie składniki prowadzonego przedsiębiorstwa.
Sposoby połączenia spółek kapitałowych
Połączenie spółek kapitałowych może być dokonane na dwa sposoby:
- połączenie przez przejęcie, czyli przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą;
- połączenie przez zawiązanie nowej spółki, polegające na utworzeniu nowej spółki, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek.
Połączenie przez przejęcie
W przypadku tego sposobu połączenia, cały majątek spółki przejmowanej przechodzi na spółkę przejmującą, która w toku procesu łączenia już istnieje.
W ramach tego sposobu połączenia można wyodrębnić dwa tryby:
- poprzez podwyższenie kapitału zakładowego spółki przejmującej i przydzielenie wspólnikom spółki przejmowanej udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym spółki przejmującej. Majątek spółki przejmowanej przechodzi na spółkę przejmującą w zamian za udziały lub akcje w spółce przejmującej przyznane wspólnikom spółki przejmowanej. Spółka przejmowana zostaje zatem niejako „wchłonięta” do spółki przejmującej, a wspólnicy spółki przejmowanej stają się wspólnikami spółki przejmującej;
- bez podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej – w przypadku, gdy spółka przejmująca jest jedynym wspólnikiem spółki przejmowanej nie mogą jej zostać przyznane udziały lub akcje w jej własnym kapitale zakładowym w zamian za udziały lub akcje w spółce przejmowanej. Zatem gdy spółka przejmująca chce przejąć spółkę, której jest jedynym wspólnikiem, nie dochodzi do podwyższenia kapitału zakładowego.
Połączenie przez zawiązanie nowej spółki
Połączenie w tym trybie polega na zawiązaniu nowej spółki, na którą przechodzi cały majątek wszystkich łączących się spółek. W zamian za przeniesienie tego majątku na nową spółkę, wspólnicy łączących się spółek otrzymują udziały lub akcje w nowej spółce. Tym samym, z dniem połączenia wspólnicy spółek łączących się stają się wspólnikami spółki nowo zawiązanej.
Co po połączeniu spółek?
Najważniejszym skutkiem połączenia spółek jest sukcesja uniwersalna. Spółka przejmująca lub nowo zawiązana z dniem połączenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej lub spółek łączących się.
Przykładowo:
- spółka przejmująca staje się stroną wszystkich umów zawartych wcześniej przez spółkę przejmowaną;
- kontrahenci spółki przejmowanej, z dniem połączenia, z mocy prawa, bez konieczności zmian wiążących umów – stają się kontrahentami spółki przejmującej;
- wszystkie będące w toku umowy mogą być dalej realizowane na dotychczasowych warunkach.
Co do zasady, na spółkę przejmującą lub nowo powstałą przechodzą wszystkie zezwolenia, koncesje i ulgi, które przysługiwały spółce przejmowanej lub którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki.
W sferze pracowniczej połączenie spółek skutkuje przejściem zakładu pracy spółki przejmowanej (lub łączącej się) na spółkę przejmującą (lub nowo zawiązaną). Pracownicy spółki przejmowanej (łączącej się) stają się pracownikami spółki przejmującej (nowo zawiązanej) bez konieczności zmiany umów o pracę.
Z dniem wpisu połączenia do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) spółka przejmowana lub spółki łączące się zostają rozwiązane bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Skutkuje to wykreśleniem ich z rejestru i zakończeniem bytu prawnego.
Procedura łączenia się spółek kapitałowych
Najważniejsze punkty procedury połączenia spółek kapitałowych to:
- sporządzenie planu połączenia i zgłoszenie go do KRS;
- kontrola planu połączenia przez biegłego rewidenta (jednak nie w każdym przypadku badanie to jest konieczne);
- sporządzenie sprawozdania zarządu;
- obowiązki informacyjne wobec wspólników;
- podjęcie uchwały o połączeniu i jej zgłoszenie do KRS;
- wpis połączenia do KRS.
Plan połączenia
Procedurę połączenia spółek kapitałowych rozpoczyna sporządzenie przez łączące się spółki pisemnego planu połączenia. Powinien on zawierać między innymi informacje o:
- formie prawnej, firmie i siedzibie łączących się spółek oraz o sposobie połączenia;
- stosunku wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej (lub spółek łączących się) na udziały lub akcje spółki przejmującej (lub nowo zawiązanej).
Zgłoszenie planu połączenia do KRS. Opinia biegłego rewidenta
Następnie, plan połączenia należy zgłosić do właściwego sądu rejestrowego. W zgłoszeniu powinien być też zawarty wniosek o poddanie planu badaniu przez biegłego rewidenta.
Badanie planu przez biegłego nie jest konieczne gdy wszyscy wspólnicy każdej z łączących się spółek wyrażą na zgodę na brak takiego badania. Opinia biegłego nie musi być także sporządzana gdy wszyscy wspólnicy wszystkich łączących się spółek są osobami fizycznymi i nie jest ich więcej niż dziesięciu – chyba że którykolwiek ze wspólników zażąda takiego badania.
Sprawozdanie zarządu i obowiązki informacyjne
Oprócz planu połączenia, zarządy każdej z łączących się spółek są zobowiązane do sporządzenia sprawozdania uzasadniającego połączenie. Należy w nim zawrzeć podstawy prawne oraz uzasadnienie ekonomiczne połączenia.
Zarządy łączących się spółek powinny dwukrotnie zawiadomić wspólników o zamiarze połączenia z inną spółką. Takie zawiadomienie nie jest konieczne w przypadku małych spółek, w których wspólnikami wszystkich spółek biorących udział w połączeniu są tylko osoby fizyczne, a ich łączna liczba nie przekracza 10 osób.
Wspólnikom łączących się spółek przysługuje także prawo przeglądania najistotniejszych dokumentów dotyczących połączenia. W szczególności mogą oni badać plan połączenia, sprawozdania finansowe oraz opinię biegłego rewidenta, jeśli była sporządzana. Bezpośrednio przed podjęciem uchwał o połączeniu, zarządy łączących się spółek powinny także ustnie przedstawić wspólnikom istotne elementy treści tych dokumentów.
Uchwała o połączeniu spółek kapitałowych
Ostatni etap połączenia rozpoczyna podjęcie uchwały o połączeniu przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie akcjonariuszy każdej z łączących się spółek. Uchwała ta musi być zamieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza. Na połączenie muszą wyrazić zgodę wspólnicy zarówno spółki przejmującej, jak i przejmowanej. Podjęcie tej uchwały wymaga uzyskania większości 3/4 głosów, które muszą stanowić co najmniej połowę kapitału zakładowego spółki. Umowa lub statut spółki mogą jednak przewidywać warunki surowsze.
Zgłoszenie do KRS. Dzień połączenia
Zarząd każdej z łączących się spółek powinien zgłosić uchwałę o połączeniu do właściwego sądu rejestrowego. Dzień, w którym sąd rejestrowy dokona wpisu połączenia spółek do KRS to dzień połączenia. Z tym dniem połączenie staje się prawnie skuteczne. Dochodzi wówczas do skutku przeniesienie praw i obowiązków spółki przejmowanej (lub spółek łączących się) na spółkę przejmującą (lub nowo zawiązaną). Z tą też chwilą spółka przejmowana (lub spółki łączące się) zostaje rozwiązana i wykreślona z rejestru.
Podsumowanie
Największą zaletą połączenia spółek jest sukcesja uniwersalna, czyli przejście na spółkę przejmującą (lub nowo zawiązaną) wszystkich praw i obowiązków spółki przejmowanej (lub spółek łączących się). Dzięki temu, możliwa jest zmiana organizacyjno-prawna przedsiębiorstwa w drodze jednej czynności prawnej – bez konieczności zawierania licznych umów cesji. Co do zasady nie jest też konieczne występowanie do właściwych organów o przeniesienie koncesji i zezwoleń na nową spółkę. Skutek ten następuje z chwilą połączenia.
Choć do zasady sama procedura połączenia spółek jest dość dobrze opisana krok po kroku, w praktyce wydaje się skomplikowana, z uwagi na wiele elementów formalnych, o których trzeba pamiętać. Wsparcie doświadczonych doradców pozwala znacznie przyspieszyć ten proces, co dodatkowo zwiększa korzyści płynące z połączenia podmiotów.
Jeśli zatem ktoś z naszych czytelników mierzy się dylematem dotyczącym połączenia spółek kapitałowych, zachęcamy do kontaktu ze specjalistami z naszego zespołu Prawa spółek i M&A.
