Fundacja rodzinna to nowe rozwiązanie, nieznane wcześniej polskiemu systemowi prawnemu. W jakim celu tworzy się fundacje rodzinne oraz, w jaki sposób funkcjonują? Na te pytania odpowiadamy w dzisiejszym artykule.
Cele fundacji rodzinnej
W dniu 22 maja 2023 r. weszły w życie przepisy ustawy o fundacji rodzinnej (dalej jako: „Ustawa o fundacji rodzinnej”). Celem wprowadzenia do polskiego porządku prawnego instytucji fundacji rodzinnej było umożliwienie przedsiębiorcom ochrony majątku przed podziałem między spadkobierców w razie śmierci przedsiębiorcy. Ponadto celem fundacji rodzinnej jest również kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa po śmierci fundatora.
Powstanie fundacji rodzinnej
Przepisy ustawy o fundacji rodzinnej stanowią, iż fundatorem może zostać wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Fundacja rodzinna może zostać utworzona na dwa sposoby: na mocy oświadczenia fundatora o ustanowieniu fundacji rodzinnej oraz na mocy dyspozycji zawartej w testamencie sporządzonym przez fundatora. W obu przypadkach oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej wymaga zachowania formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności.
Dopuszczalne jest, aby fundacja rodzinna została ustanowiona przez więcej niż jednego fundatora, jednakże takie rozwiązanie wykluczone jest w razie ustanowienia fundacji w testamencie. W tym przypadku fundatorem może być wyłącznie jedna osoba czyli testator.
Do powstania fundacji rodzinnej konieczne jest również ustalenie statutu w formie aktu notarialnego, sporządzenie spisu mienia, ustanowienie organów wymaganych przez ustawę o fundacji rodzinnej, wniesienie funduszu założycielskiego oraz wpis do rejestru fundacji rodzinnych, który prowadzony jest przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
Fundusz założycielski
Elementem zasadniczym tworzącym fundację rodzinną jest fundusz założycielski, który składa się z mienia wniesionego przez fundatora. Wartość tego funduszu musi być określona w statucie fundacji rodzinnej, jednakże nie może być niższa niż 100.000,00 złotych.
Pokrycie funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej nie musi nastąpić wyłącznie w pieniądzu, bowiem ustawa o fundacjach rodzinnych wskazuje wprost, że fundator wnosi do fundacji mienie, czyli własność i inne prawa majątkowe. Wkład na ten fundusz mogą zatem stanowić np. akcje i udziały czy prawo własności nieruchomości. Założenia przyświecające wprowadzeniu fundacji rodzinnej wskazują, że właśnie wkłady niepieniężne będą w znacznej ilości przypadków tworzyły fundusz założycielski fundacji rodzinnej.
Beneficjent
Podmiotem, który w założeniu ma korzystać z mienia fundacji rodzinnej jest beneficjent, którym może być osoba fizyczna lub organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego. Beneficjentem może być także sam fundator. Ustawa o fundacjach rodzinnych nie wskazuje minimalnej czy maksymalnej liczby beneficjentów i ich określenie pozostawia do uznania fundatora. Beneficjent, zgodnie z dyspozycją fundatora, może otrzymywać świadczenia z fundacji rodzinnej lub uczestniczyć w podziale jej mienia w razie rozwiązania fundacji rodzinnej. Co ważne, beneficjent nie musi być członkiem rodziny testatora.
Organy fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna, jak każda osoba prawna, działa za pośrednictwem organów, którymi są zarząd, rada nadzorcza oraz zgromadzenie beneficjentów. Uprawnienia organów fundacji rodzinnej zostały skonstruowane na wzór uprawnień organów spółek kapitałowych zawartych w Kodeksie spółek handlowych.
Fundacja rodzinna a działalność gospodarcza
Przepisy ustawy o fundacjach rodzinnych dopuszczają w ograniczonym zakresie możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację rodzinną. Dopuszczalne jest m.in. zbywanie mienia, oddawanie mienia w najem, dzierżawę, a także przystępowanie fundacji rodzinnej do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych czy nabywanie i zbywanie papierów wartościowych i instrumentów pochodnych. Ograniczenie możliwości prowadzenia działalności gospodarczej uzasadnione jest celem działania fundacji rodzinnej. Ma ona bowiem chronić majątek fundatora i w miarę możliwości go pomnażać, jednak bez podejmowania zbędnego ryzyka gospodarczego.
Fundacja rodzinna jako instrument optymalizacji podatkowej
Istotną cechą fundacji rodzinnej, która może mieć decydujący wpływ na jej upowszechnienie w obrocie prawnym są korzystne regulacje podatkowe. W pierwszym rzędzie chodzi tu o brak opodatkowania podatkiem dochodowym składników majątkowych wniesionych przez fundatora do fundacji rodzinnej. Również z perspektywy beneficjenta otrzymanie świadczenia z fundacji rodzinnej jest korzystne podatkowo. Beneficjent należący do najbliższej rodziny fundatora (tzw. 0 grupa podatkowa), zwolniony jest z obowiązku zapłaty podatku od osób fizycznych (PIT) od otrzymanych świadczeń. Sama fundacja rodzinna płaci natomiast podatek PIT w wysokości 15% dopiero w momencie wypłaty świadczenia beneficjentowi.
Podsumowanie
Omówiona regulacja może stanowić korzystne rozwiązanie dla przedsiębiorców, którzy nie mają uregulowanej kwestii sukcesji, a chcieliby zapewnić kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa rodzinnego na przyszłość. Mimo krótkiego okresu obowiązywania przedmiotowej regulacji, nasza Kancelaria posiada doświadczenie w tworzeniu fundacji rodzinnych. Zachęcamy zatem do kontaktu, podczas którego otrzymają Państwo niezbędne informacje oraz wsparcie w procesie założenia, następnie funkcjonowania fundacji rodzinnej.
