Jednym z podstawowych uprawnień wspólnika spółki z o.o. jest prawo do udziału w zysku spółki. Przysługujący wspólnikowi udział w zysku spółki nazywa się dywidendą. Dywidenda wypłacana jest za poprzedni rok obrotowy, po jego zamknięciu i zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Jednak w pewnych okolicznościach zarząd może wypłacić wspólnikom zaliczki na poczet spodziewanej dywidendy jeszcze przed zatwierdzeniem sprawozdania, a nawet przed zamknięciem roku obrotowego. Czy wspólnik może zostać zobowiązany do zwrotu otrzymanej zaliczki?
Zaliczka na poczet dywidendy
Zaliczka na poczet dywidendy może być przyznana w przypadku, gdy (łącznie): (i) umowa spółki z o.o. przewiduje możliwość wypłaty wspólnikom takiej zaliczki, (ii) zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk, (iii) spółka posiada środki na wypłatę zaliczki na poczet dywidendy, (iv) zarząd przewiduje osiągnięcie przez spółkę zysku pozwalającego na wypłatę dywidendy, (v) zarząd spółki podejmie decyzję o wypłacie zaliczki na poczet dywidendy.
Wysokość zaliczki nie może przekraczać połowy zysku osiągniętego przez spółkę od końca poprzedniego roku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe, którymi zarząd może dysponować w celu wypłaty zaliczek, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i udziały własne.
Co jeśli spółka nie osiągnie spodziewanego zysku?
Jak już wyżej wspomniałam, dywidenda to udział w zysku spółki z o.o. Jej wysokość jest więc zależna od wysokości zysku spółki. W konsekwencji, jeśli spółka nie osiągnie zysku, to wspólnicy nie otrzymają dywidendy.
Jednak zaliczkę na poczet dywidendy wypłaca się w trakcie bieżącego roku obrotowego, w oparciu o prognozę osiągnięcia przez spółkę zysku.
Może zatem się zdarzyć, że prognoza nie spełni się i ostatecznie spółka nie osiągnie zysku. W tej sytuacji wspólnik nie otrzymałby dywidendy, ale na podstawie prognoz otrzymał już zaliczkę.
Jest także możliwość, że spółka wprawdzie osiągnie zysk, ale w wysokości niższej od przewidywanej. W tym przypadku wspólnikowi może przysługiwać dywidenda, ale niższa od wypłaconej mu już zaliczki.
Takie przypadki reguluje wprost kodeks spółek handlowych: (i) jeśli wypłacono zaliczkę, ale spółka w ogóle nie osiągnęła zysku – wspólnik musi zwrócić w całości otrzymaną zaliczkę na poczet dywidendy, (ii) jeśli wypłacono zaliczkę, ale spółka osiągnęła zysk niższy niż przewidywany – wspólnik musi zwrócić zaliczkę na poczet dywidendy w części, w jakiej przekracza ona przysługujący mu udział w zysku, jaki spółka ostatecznie wypracowała.
W powyższych przypadkach, zarząd spółki z o.o. jest uprawniony do żądania zwrotu zaliczki bez konieczności podejmowania żadnych szczególnych uchwał organów spółki.
Inne przypadki zobowiązania do zwrotu zaliczki na poczet dywidendy
Decyzję o podziale zysku spółki z o.o. i wypłacie dywidendy oraz o jej wysokości podejmuje Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników.
Może się zdarzyć, że mimo osiągniecia przez spółkę zysku w wysokości przynajmniej takiej, jak zysk prognozowany, wspólnicy podejmą uchwałę o wypłacie dywidendy niższej niż wypłacona zaliczka, albo o pozostawieniu całego zysku w spółce. W tych przypadkach, wspólnikowi nie będzie przysługiwała dywidenda w wysokości zaliczki, jaką otrzymał. Czy będzie musiał ją zwrócić?
Taka sytuacja nie jest wprost regulowana w kodeksie, w związku z czym budzi pewne wątpliwości.
W przypadku, gdy decyzja Zgromadzenia Wspólników o niewypłacaniu dywidendy będzie obiektywnie uzasadniona, np. planowaną kosztowną inwestycją, która ma przynieść znaczny zysk, uchwała ZZW może zostać oceniona jako prawidłowa. Wówczas wspólnik faktycznie będzie musiał zwrócić spółce otrzymaną zaliczkę na poczet dywidendy.
Jeśli jednak decyzja wspólników o niewypłaceniu dywidendy nie będzie uzasadniona szczególnymi okolicznościami, wspólnik może zaskarżyć taką uchwałę ZZW do sądu jako sprzeczną z umową spółki lub dobrymi obyczajami. W przypadku, gdy sąd zgodzi się ze stanowiskiem wspólnika i uchyli uchwałę, ZZW będzie musiało na nowo podjąć decyzję o podziale zysku spółki.
Podsumowując
Wspólnik może być zobowiązany do zwrotu otrzymanej zaliczki na poczet dywidendy, jeśli spółka nie osiągnie prognozowanego zysku.
Jeśli jednak spółka osiągnie zysk, to ocena, czy w danym przypadku uchwała ZZW odmawiająca wypłaty dywidendy jest uzasadniona i czy wspólnik musi zwrócić zaliczkę, będzie zależna od okoliczności danej sprawy.
Decyzja o zaskarżeniu uchwały musi być zatem poprzedzona szczegółową analizą konkretnego stanu faktycznego. Zatem, jeśli napotkają Państwo na swojej drodze taki właśnie problem, zapraszamy do kontaktu. Prawnicy naszej Kancelarii, bazując na doświadczeniu w tym zakresie, przeprowadzą kompleksową analizę sprawy i zaproponują Państwu strategię działania.
