W dniu 9 lipca 2018 roku weszła w życie „Ustawa z dn. 13 kwietnia 2018 o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw” (dalej jako: „Nowelizacja”). Ustawa ta zmieniła dotychczas funkcjonujące w Kodeksie cywilnym terminy przedawnień, czyli okresy, w jakich można sądownie domagać się od drugiej strony realizacji należnego świadczenia.
Zmiana ta polega przede wszystkim na skróceniu długości ustawowych terminów przedawnienia. Przed Nowelizacją termin taki wynosił 10 lat, natomiast wskutek Nowelizacji termin ten wynosi 6 lat – stanowi o tym aktualny art. 118 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. z późn. zm. – Kodeks cywilny (dalej: „k.c.”). Wobec roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin ten pozostał niezmieniony i wynosi 3 lata.
Wobec powyższej zasady wprowadzono jednak kilka uszczegółowień – do Nowelizacji wprowadzono tzw. przepisy intertemporalne, które stosuje się wobec roszczeń, których bieg przedawnienia rozpoczął się przed wejściem w życie nowelizacji (czyli przed 9 lipca 2018 r.), a jednocześnie w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych. Szczegółowy sposób określania tych terminów opiszę poniżej.
Drugą istotną zmianą jest również nowe uregulowanie sposobu liczenia terminu przedawnienia – jeżeli termin przedawnienia wynosi ponad dwa lata – zastosowanie znajduje nowa zasada, zgodnie z którą każdorazowo termin ten kończy swój bieg w ostatnim dniu kalendarzowym odpowiedniego roku. Na przykład, jeżeli roszczenie stanie się wymagalne w dniu 10 marca 2021 r., to zgodnie z tą regułą przedawni się ono nie 11 marca 2027 r., a dopiero 31 grudnia 2027 r. A zatem, termin ten ulega wydłużeniu do ostatniego dnia kalendarzowego roku, w którym przedawnia się dane roszczenie. Takie rozwiązanie, zgodnie z intencją ustawodawcy, ma ułatwić dochodzenie swoich roszczeń oraz uprościć sposób liczenia terminów przedawnień. Zasada ta również działa wstecz, a więc ma zastosowanie do terminów, których bieg rozpoczął się przed wejściem w życie Nowelizacji.
ZASTOSOWANIE TERMINU SZEŚCIOLETNIEGO – REGUŁA
Według nowej reguły, zgodnie z art. 5 ust. 2 Nowelizacji, termin przedawnienia, który rozpoczął swój bieg przed 9 lipca 2018 r. i w tym dniu jeszcze nie zakończył się, wynosi sześć lat. Jednakże, owe sześć lat należy liczyć od dnia wejścia w życie ustawy, a dodatkowo zastosować przedłużenie terminu do ostatniego dnia roku kalendarzowego. A zatem, każdorazowo takie roszczenie ulegnie przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2024 r.
ZASTOSOWANIE TERMINU DZIESIĘCIOLETNIEGO – PIERWSZY WYJĄTEK OD REGUŁY
W art. 5 ust. 2 zd. 2 Nowelizacji umieszczono jednak wyjątek od reguły opisanej w powyższym akapicie. Przepis ten wskazuje, że „Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.”
A więc, należy obliczyć dwa hipotetyczne terminy przedawnienia. Pierwszy z nich określamy na podstawie pierwotnej wersji przepisów, czyli jako termin dziesięcioletni, natomiast drugi zgodnie z normą znowelizowaną, a więc jako termin sześcioletni. Następnie oba terminy porównujemy i stosujemy zawsze ten, który wypada wcześniej – nawet jeżeli miałoby oznaczać to zastosowanie starszej wersji przepisu.
Przykład 1: roszczenie do o zwrot pożyczki stało się wymagalne w roku 2011; według starych przepisów termin przedawnienia upłynąłby po 10 latach oraz wydłużyłby się do 31 grudnia 2021 r.; według nowych – stosując regułę podstawową – upłynąłby po 6 latach od 9 lipca 2018 r. (z wydłużeniem do końca roku), czyli 31 grudnia 2024 r. To termin dziesięcioletni w tej sytuacji kończy swój bieg wcześniej, a zatem to on będzie miał tutaj zastosowanie – spełniony jest wyjątek od reguły.
Przykład 2: roszczenie o zapłatę stało się wymagalne w roku 2017 – a więc według pierwotnego przepisu przedawniłoby się po 10 latach – 31 grudnia 2027 r. Natomiast według Nowelizacji przedawniłoby się ono 31 grudnia 2024 r. (termin od wejścia w życie przepisów + 6 lat). Jak widać, w tym przypadku to termin wynikający ze znowelizowanej zasady wypada wcześniej, a więc to ten termin będziemy w tej sytuacji stosować.
Podsumowując ten wątek należy podkreślić, że zastosowanie terminu dziesięcioletniego będzie miało miejsce zawsze dla roszczeń, których bieg terminu przedawnienia rozpoczął się w okresie pomiędzy 9 lipca 2008 r. a 31 grudnia 2014 r. Roszczenia, które stały się wymagalne po 31 grudnia 2014 będą zawsze przedawniać się według terminu znowelizowanego – czyli termin ten skończy bieg 31 grudnia 2024 r.
ZASTOSOWANIE TERMINU DZIESIĘCIOLETNIEGO WOBEC KONSUMENTÓW – DRUGI WYJĄTEK OD REGUŁY
Drugi wyjątek od „reguły sześcioletniej” ma miejsce w przypadku roszczeń przysługujących konsumentom jako wierzycielom i został opisany w art. 5 ust. 3 Nowelizacji. W sytuacji, gdy wierzycielem jest konsument, a bieg przedawnienia jego roszczenia rozpoczął się przed wejściem w życie Nowelizacji i w tym dniu roszczenie jeszcze nie przedawniło się – zawsze zastosowanie będzie miał również termin pierwotny, czyli dziesięcioletni. W tej sytuacji nie ma znaczenia fakt, że termin przyznany Nowelizacją mógłby być krótszy.
Natomiast co do roszczeń powstałych po 9 lipca 2018 r. – nawet jeżeli wierzycielem będzie konsument, to zastosowanie będzie miał już znowelizowany termin przedawnienia.
ZASTOSOWANIE NOWEJ REGUŁY DO ROSZCZENIA STWIERDZONEGO WYROKIEM SĄDU (LUB EW. UGODĄ, ORZECZENIEM SĄDU ARBITRAŻOWEGO I IN.)
Nowa reguła liczenia terminu przedawnienia, a zatem termin sześcioletni z wydłużeniem do końca roku kalendarzowego, jest stosowana także do roszczeń wynikających z prawomocnego orzeczenia sądu, sądu polubownego, ugody zawartej przed mediatorem zatwierdzonej przez sąd etc. Stanowi o tym znowelizowany art. 125 § 1 k.c., którego to treść została zmieniona przepisem art. 1 ust. 4 Nowelizacji.
Kwestie przepisów intertemporalnych to zagadnienia wysoce skomplikowane w praktyce. Jeżeli mają Państwo wątpliwości co do tego, czy wedle znowelizowanych przepisów przysługuje Państwu możliwość sądowego dochodzenia roszczeń – zapraszamy do kontaktu.
